In onderwijsland zijn de snelkookpannen niet aan te slepen: pressure cooker hier, pressure cooker daar… Ook wordt er volop gesport: design sprints overal! Ik vraag mezelf af wat ik van vind, en wat studenten er aan hebben. En omdat ik vast niet de enige ben zet ik het even op een rijtje.

Eerst even de omschrijvingen zelf: een pressure cooker is een activiteit waarbij (1) onder tijdsdruk (2) in een groep (3) afgebakende resultaten moeten worden behaald. (Wikipedia stelt: “Pressure cooker, management buzzword for sessions or processes targeting essential decisions in limited time.”) Het kan gebruikt worden voor een korte en intensieve kennismaking met een onderwerp, of om snel resultaat te boeken. Een design sprint is een ultrakort ontwerptraject: in (meestal) een week van probleem naar oplossing, ook in een groep. Bij een design sprint hoort ook testen.

Deze termen worden vaak door elkaar gebruikt en er zijn nog andere termen voor hetzelfde, zo zijn ze bij mij op de opleiding momenteel bezig aan een projectweek, die je net zo goed design sprint zou kunnen noemen. Ideetje voor komend jaar, want het klinkt wel beter, vind je niet?

De voors en tegens:

Motivatie

Motivatie is een soort sleutel voor het leren. Krijg je mensen gemotiveerd, dan gaat het leren bijna vanzelf. Zo’n kort, afgebakend project is in dat opzicht een goed idee:

• Vanaf het begin is het einde in zicht, doelen zijn duidelijk en overzichtelijk.
• Het is erg concreet, veel doen, er is geen tijd voor uitgebreide (saaie) verslaglegging.
• Onder druk samenwerken in een groep is in sociaal opzicht motiverend.
• Het werken voor een echte opdrachtgever (zoals bij dit soort projecten wordt gedaan) is stimulerender dan werken aan een fictieve opdracht.

Inleven en onderzoek

Dit punt is een beetje dubbel. Voor een ontwerpproject of het oplossen van een probleem voor een opdrachtgever is het belangrijk goed onderzoek te doen en vooral je in te leven in de doelgroep/gebruiker/opdrachtgever.

• Pro: over het algemeen is dit soort pressure cookers of projecten zo opgezet dat het onderzoeken en inleven er deel van uitmaakt. Er is dus expliciet aandacht voor: het is niet de bedoeling dat er oplossingen worden bedacht of ontwerpen worden gemaakt zonder onderbouwing. Dus da’s mooi!
• Contra: door de tijdsdruk blijft het onderzoek vaak beperkt tot het world wide web. Het mensen spreken is lastig: de mensen die je zou willen spreken hebben zelden diezelfde dag nog tijd, en de dag erna moet het project al weer een stap verder zijn. Dat is écht een manco. Dat zou te ondervangen zijn door bij de organisatie van het project alvast een contactmoment met enkele relevante personen in te plannen.

Ik vind het echt lastig dat door de tijdsruk studenten geneigd zijn om op hun kamer te blijven zitten: ik wil ze naar buiten hebben! Hoe realistisch is je oplossing als je geen echte mensen spreekt? Echte gesprekken brengen meer inzichten dan een websearch.

Creativiteit

Wat creatief denken betreft zijn in dit soort vormen enerzijds zeer stimulerend en anderzijds lastig.

• Wat goed is voor de creativiteit is het blanco begin. Iedereen staat er open in, er is alle ruimte voor nieuwe oplossingen, en door de tijdsdruk moet je wat. Ook is het doel vaak eerder om innovatieve oplossingen te verkennen, dan om kleine verbeteringen in een bestaand product of idee aan te brengen. Dus in die zin: prima.
• Maar o, die tijdsdruk. Onder tijdsdruk is het lastig creatief zijn. Je voelt niet de ruimte om wilde ideeën te bedenken, want ze moeten immers ook nog uitgevoerd worden. Als hier niet expliciet op wordt gecoacht, zullen de meeste groepen eerder voor de hand liggende oplossingen uitwerken dan de wat meer spannende, risicovolle oplossingen.

Testen

Ik geloof in testen van oplossingen. In een vroeg stadium, als ze bijna af zijn en tussendoor. Bij een design thinking aanpak hoort het, en zal het ook in de verkorte vorm van het ontwerpproces gedaan worden. Maar o, die tijdsdruk…. Veel groepen komen in de verleiding om beslissingen te nemen op basis van hun gevoel, in plaats van op basis van testen, zie ook het vorige punt. En zeker de testen met een oplossing die realistisch is vraagt gewoon veel voorbereiding, dus dat sneeuwt onder.

Vaardigheden leren

Zo’n pressure cooker is hóp, het diepe in. En dan zwemmen. Dat heeft voor- en nadelen, zie Moeten we studenten nu wel of niet in het diepe gooien?. Leer je daarvan? Niet per se. Als niemand je vertelt hoe je het moet doen verzuip je gewoon. Máár: door de samenwerking kun je uitstekend de kunst afkijken van je teamleden. En zeker bij teams waarbinnen meerdere disciplines en ervaringsniveaus zijn gemengd is dat heel krachtig. Want hoe iemand het in de praktijk aanpakt is een veel sterker voorbeeld dan “hoe de docent het vertelt”. (En voor de ervaren teamleden: die oefenen in projectleiden en kennisoverdracht.)

Kennis opdoen

Kennis opdoen in een pressure cooker is een contradictio in terminis. Ja, de studenten pikken het één en ander op over hun project, maar de tijd ontbreekt voor diepgang, en vooral: voor verbinding met de kennis die ze al hebben. Dus de kennis blijft fragmentarisch. Dat is niet erg, zolang andere doelen wel worden behaald: er zijn andere manieren en momenten om diepgaande kennis te verzamelen.

Kennis die wel wordt opgedaan overigens: kennis over het ontwerp- of probleemoplossings-proces. Maar da’s misschien eerder een vaardigheid.

Houding (attitude)

Van de drie-eenheid kennis, vaardigheden en attitudes is deze altijd een beetje vaag. Maar wel eentje die juist in een pressure cooker, design sprint of projectweek een boost (ik zoek een Nederlands woord hiervoor: stimulans, oppepper, opkontje?) krijgt: door de onmiddellijke feedback vanuit de groep kunnen studenten hyun housing bijsturen. Ze zien hoe een professionele houding tot resultaat en werkplezier leidt, en kijken ook hierin de kunst af van anderen.

Keiharde resultaten

Is zo’n pressure cooker of design sprint de beste manier om goede, onderbouwde resultaten te krijgen? Natuurlijk niet. Het is wel een snelle manier om heel veel voor elkaar te krijgen, maar door de snelheid moeten er concessies worden gedaan. Mijn ervaring is dat het resultaat van een week keihard werken de aanzet is voor meer ontwerp en meer onderzoek. Is dat het waard? Ja, dat denk ik wel, zie ook de andere punten. Moet het hele onderwijs zo worden georganiseerd? Alsjeblieft zeg… Maar componenten hieruit zijn natuurlijk ook mee te nemen in de tragere delen van de opleiding. Serious gaming, echte opdrachtgevers, multidisciplinaire teams, teams met verschillende ervaringsniveaus: het vergt wat organisatie maar kan de moeite waard zijn.

Zachte resultaten

Zachte resultaten genoeg! Groepsvorming, kennismaken met nieuwe mensen, het vormen van een gemeenschap, sociale vaardigheden, persoonlijke vaardigheden, contacten buiten de eigen groep, contact met het werkveld, een andere samenwerking met docenten: alleen hierom al hebben dit soort pressure cookers een plekje verdiend.

Concluderend

Lang verhaal kort: pressure cookers en design sprints hebben het onderwijs veel te bieden, zeker wanneer de doelen en de beoogde aanpak worden afgestemd op de beperkte tijd. Ze zijn geen wondermiddel, niet alles kan in de vorm van een pressure cooker, zie het als een stuk gereedschap: soms is een pressure cooker of design sprint het beste middel om een doel te bereiken, soms gewoon ouderwets lesgeven, soms een langduriger ontwerpproject enzovoorts.