Covid-19 is een rotvirus. Het is een ramp, een drama, een crisis. Maar ook: een ontwerpuitdaging. En denk dan niet aan fleurige designspulletjes uit de cadeauwinkel, maar aan ontwerpen in een bredere betekenis: we zullen gericht en gestructureerd oplossingen moeten bedenken en uitwerken voor de problemen waar Covid-19 ons mee confronteert. Ja, we kunnen leren van het verleden en van andere rampen en crises, maar dit, op deze schaal, is nieuw.

Wat moeten we oplossen? De World Design Organization benoemt zeven onderwerpen* (de vertaling is van mij):

• Veilig gedrag en social distancing
• Communicatie: strategieën om duidelijke informatie te geven en voorkomen dat er verwarrende, incorrecte en potentieel gevaarlijke informatie wordt verspreid over Covid-19
• Medische uitrusting: persoonlijke beveiligingsmiddelen, beademingsapparatuur, e.d. voor werknemers in de zorg en patiënten
• Het uitvinden van manieren om leren in de klas om te zetten in leren op afstand
• Kwetsbare groepen: met inbegrip van ouderen, mensen met een verzwakt immuunsysteem, daklozen, mensen in detentie, inwoners van landen zonder openbare gezondheidszorg enzovoorts
• Werkenden: werknemers en zelfstandigen die hun werk zijn kwijtgeraakt helpen daarmee om te gaan en nieuwe digitale vaardigheden te ontwikkelen

En er komen meer uitdagingen aan: versoepelde lockdowns brengen weer nieuwe problemen aan het licht.

Iets meer over elk onderwerp:

Veilig gedrag en social distancing

Hoe doe je dat, zorgen dat veilig gedrag en social distancing makkelijk worden gemaakt? Sommige dingen werken wél (cirkels op de grond, vaste looproutes, smalle paden afsluiten) andere minder of niet. En daarnaast is dit cultureel bepaald: in sommige landen vinden mensen het belangrijker anderen te beschermen dan in andere.

Wat ik mooi vind, is dat ik op tv zie dat mensen zich aan de anderhalve meter houden in spelprogramma’s, en dat er een scherm tussen de kandidaten staat om besmetting te voorkomen. (OK, ik zag alleen de reclame voor “Het zijn net mensen”, maar toch.) Het is makkelijker als je ziet dat iedereen het doet!

Communicatie

We moeten ons anders gedragen dan we gewend zijn. Hoe we ons moeten gedragen, wat niet mag en wat juist wenselijk is, wordt ons verteld door de overheid, door scholen, door winkels. De eerste keer dat premier Rutte ons vertelde dat we afstand moesten houden en geen handen moesten schudden was dat een halfslachtig verhaal, helemaal doordat hij meteen na afloop iemand de hand schudde. Maar daar heeft de overheid van geleerd: er werd beter nagedacht over de communicatie. Een ontwerpuitdaging. Maar het werkte: mensen gedroegen zich beter en het aantal besmettingen nam af. Nu langzaam de regels versoepeld worden zie je dat onduidelijkheid heerst, en dat mensen het niet meer zo nauw nemen met social distancing: onduidelijke communicatie kan grote gevolgen hebben. Een voorbeeld van een uiting bedacht in het kader van de “Covid-19 Design Challenge” van de WDO.

Medische uitrusting

Er is onder andere gebrek aan mondkapjes en aan beademingsapparatuur. Verschillende ontwerpers, organisaties en bedrijven zijn op zoek gegaan naar oplossingen:

• Hulpmiddelen worden door de overheid landelijk gedistribueerd, via het Landelijk Consortium Hulpmiddelen. Zo komen ze op de juiste plek terecht. Kleine hoeveelheden mondkapjes e.d. kunnen worden ingeleverd bij het Rode Kruis: dus ook als je er maar twee overhebt van een verbouwing kun je bijdragen. Door dit soort initiatieven wordt de capaciteit goed ingezet!
• Refugee Company is een organisatie die vluchtelingen via werk helpt integreren. Niet relevant voor dit verhaal. Wel relevant: ze hebben in korte tijd een mondkapjesfabriek opgezet.
• In Delft hebben studenten een ontwerp gemaakt voor een eerste hulp-beademingsapparaat.
• Student Martijn Crombeen vertrok vanuit de vraag: hoe kun je beademingsapparatuur makkelijk te produceren maken door een slim ontwerp, en ontwierp twee versies: één uit de 3D-printer en één uit gesneden en gezet metaal, zie hier.
• Alexander Bol en Mirjam van der Schoor (beiden afgestudeerd Engineers van de HZ) en Susanne Koppejan, HZ-docent Engineering hebben het initiatief genomen onderdelen voor beschermende maskers te laten printen door een netwerk aan vrijwilligers, zowel particulieren als ondernemers.

Deze uitdaging is dus goed opgepakt!

Van leren in de klas naar leren op afstand (en weer terug)

Hier had ik het natuurlijk al eerder over, in Online onderwijs overwegingen en Praktische dingen leren van een scherm en Filmpje maken: een kijkje achter de schermen. Wat mooi is om te merken, is dat er zoveel kennis en informatie wordt gedeeld: bijna niemand hoeft het wiel opnieuw uit te vinden, deskundigen geven tips, informatie wordt gebundeld… (Zoek je informatie over online onderwijs geven, kijk dan in Online onderwijs overwegingen onderaan, daar heb ik de afgelopen maanden links verzameld.)

En nu beginnen we aan een nieuwe ontwerpuitdaging: weer naar school in een anderhalvemeter-samenleving. Ook daarvoor wordt veel informatie gedeeld (bijvoorbeeld van de onderwijspsychologen-vereniging). Vanmorgen heb ik mijn kinderen voor het eerst weer naar school gebracht: super geregeld allemaal. Onderweg zijn de meeste mensen ook van goede wil, zo moet ik door een tunneltje, en ik zag aan mijn tegenligger dat we ons tegelijkertijd realiseerden dat het ons niet ging lukken anderhalve meter afstand te houden als we naast ons kind bleven fietsen. Gauw achter elkaar gaan rijden dan maar! Op “mijn” hogeschool beginnen we nog niet, maar wordt al flink gepuzzeld: hoeveel mensen passen er nu in een lokaal? En wat kan je daar dan mee, qua onderwijs?

Kwetsbare groepen

Zaterdag ging ik een bloemetje brengen bij onze gastouder, voor haar verjaardag. Ze is in de zeventig (wij zijn haar laatste gezin), heeft een auto-immuunziekte en woont alleen. In de tuin hebben we gekletst, op een ruime anderhalve meter. Ze had mijn zoon zó graag even geknuffeld! Al die mensen die op een kluitje in het park zaten afgelopen weekeinde, of massaal door de winkelstraten dromden: toe nou jongens, houd je nou aan de regels, zodat de kwetsbare groepen ook hun vrijheid zo snel mogelijk weer terugkrijgen!

Er zijn allerlei creatieve initiatieven, zoals de kletsplekken bij verpleeghuizen waar bewoners veilig bezoek kunnen krijgen van hun naasten, de drive-by-verjaardag en de site “Gewoon mensen die mensen willen helpen” die vraag en aanbod voor hulp bij elkaar brengt. (Er zijn overigens meer initiatieven die dat doen, zeker lokaal.) Als je een steentje wilt bijdragen, doe dat. Bel je oudtante, doe extra lief, help iemand het beeldbellen onder de knie te krijgen. Als iedereen iets kleins doet, verzetten we samen bergen!

Mensen die zonder werk zitten

Ben je niet ziek geworden, zit je zonder baan. Zuur. Ook hier wordt nagedacht over hoe er hulp kan zijn. Ja, mensen kunnen online coaching krijgen en zo, maar je kunt als particulier ook je steentje bijdragen:

• Koop bij kleine winkeliers. Nee, ik vind niet dat je alleen “Hollandsche Waar” moet open. Maar als je wilt dat de lokale winkeliers de crisis overleven, koop je spullen dan bij hen. Veel lokale winkels leveren nu ook aan huis, zodat je niet de straat op hoeft: net zo veilig als winkelen bij grote webshops, maar je draagt echt iets bij. Kijk ook op #kooplokaal plus jouw plaatsnaam: daar vind je speciale initiatieven zoals de doos met Zeeuws-Vlaamse producten, of een boer die niet van zijn spullen afkomt en nu ook aan particulieren levert.
• Niet naar een restaurant, toch lekker eten: bestel bij je favoriete restaurant! Vaak kan dat nu.

Meer tips? Voor deze laatste uitdaging ken ik nog láng niet genoeg oplossingen!

 

* Ze schrijven regelmatig nieuwe Covid-19 challenges uit, waar iedereen aan mee kan doen. De eerste resultaten zijn al te vinden op de site van de Covid 19 Design Challenge Andere organisaties die oplossingen verzamelen door challenges uit te schrijven, vind je hier: IDEO (challenge gericht op communicatie) of What Design Can Do (verzamelplaats voor challenges).