Uitdaging: ik moet handtekenen onderwijzen, online. Uitdaging geaccepteerd: maar hoe dan? Hoe leer je studenten handtekenen zonder dat je over hun schouder mee kunt kijken? Vol enthousiasme heb ik meegekeken bij de meesters in het genre, wat ik daarvan geleerd heb lees je hier! Trucs om via een scherm vaardigheden over te brengen:

Nederland in Beweging

Een programma dat al decennia standhoudt, oorspronkelijk bedoeld voor huisvrouwen die geen mogelijkheid hadden om buiten de deur te sporten. Nederland in Beweging, tegenwoordig van Omroep Max, brengt gymnastiek naar de huiskamer, elke ochtend een kwartiertje. Een echte klassieker! Wat kunnen we leren van Olga en Duco, de presentatoren?

• Maak het laagdrempelig. Iedereen kan meedoen, ongeacht zijn niveau. Kun je niet goed staan? Oefen dan zittend. Problemen met je evenwicht? Houd een stoel vast.
• Je hebt (bijna) niets nodig: om mee te doen heb je wat ruimte voor je scherm nodig, maar geen speciale sportartikelen of kleding.
• Enthousiasme is aanstekelijk. Die mensen blijven maar lachen!
• Er doen altijd vrijwilligers in allerlei soorten en maten mee in het programma. Dat laat zien dat hele gewone mensen het kunnen, en als zij het kunnen kan jij het ook. Dat nodigt uit!
• Alle kleine beetjes helpen. Wat is nou een kwartier oefeningen doen voor je televisie? Nou: de helft van een half uur beweging per dag. En het verschil tussen niet sporten en wel sporten.
• Liever korter. Een kwartier is niet lang, maar daardoor juist goed vol te houden.

Bob Ross

De man die bekend werd door zijn kenmerkende haarstijl en positieve kijk op schilderen: “We don’t make mistakes, just happy little accidents”. Voor zijn lessen heb je wél spullen nodig, liefst van zijn eigen merk natuurlijk. Maar ook van Bob Ross kunnen we leren:

• Als de stapjes maar klein genoeg zijn zijn zelfs ingewikkelde technieken haalbaar voor beginners.
• Je kunt van zijn stijl houden of niet, maar de schilderijen die je leert maken zijn échte schilderijen, die kloppen. Daar gebruikt hij allerlei trucs voor, maar dat maakt niet uit: wat aanspreekt is dat je bijna meteen goede resultaten kunt boeken. Dat motiveert.
• Bob Ross weet als geen ander een eigen sfeer te scheppen. Een positieve, ontspannen sfeer, waarin er geen fouten worden gemaakt en “happy little accidents” worden veranderd in aardige details op het schilderij. Zo’n veilige, ontspannen sfeer is belangrijk voor het leren.

Vanuit het oogpunt van creativiteit is er wel wat af te dingen op de lessen van Bob, je leert vooral technieken door behoorlijk precies na te doen wat hij doet, resulterend in schilderijen die sprekend op elkaar lijken. Maar die technieken kunnen de basis zijn voor eigen, origineel werk. (Zie ook Al knutselend creatiever worden voor het verschil tussen creativiteit en handvaardigheid.)

Cees Holtkamp

Cees Holtkamp is een bekende banketbakker uit Amsterdam. Bekend vanwege de kwaliteit van zijn gebak, niet van TV. Na zijn actieve carrière heeft hij meerdere boeken geschreven, en vele instructievideo’s gemaakt, vaak met zijn kleindochter. Hier vind je die.

Wat kunnen we leren van zijn video’s?

• Het vakmanschap spat van het scherm. Dat zit hem in alle tips die hij deelt: hij heeft over werkelijk elk aspect van het bakken een mening, gebaseerd op zijn gedegen opleiding en jarenlange ervaring.
• Er zijn meerdere manieren om iets te doen, maar sommige zijn beter dan andere, en dat is niet voor niets. Cees Holtkamp flanst niet zomaar iets in elkaar: de manier waarop hij een koekje bakt leidt tot een lekker en goed uitziend koekje. Dus hij sluit ook geen compromis: doe het nou zo, en niet anders!
• De details doen ertoe. Goede kwaliteit materialen, de tijd nemen: kwaliteit kost moeite. (Waarbij sommige koekjes bijvoorbeeld maar een paar verschillende ingrediënten hebben, het hoeft niet ingewikkeld te zijn.)

Teleac

Teleac staat voor Televisie Academie, wist je dat? Teleac was een zeer democratisch, bijna idealistisch initiatief: via de televisie kon je allerlei nieuwe dingen leren. Talen, maar bijvoorbeeld ook ondernemen of kleding maken. Ingehaald door de tijd, en door YouTube en andere laagdrempelige aanbieders, maar uniek. Want:

• Teleac was voor iedereen met een televisie beschikbaar en zond uit in het Nederlands: echt laagdrempelig (net als Nederland in Beweging).
• De cursussen op het scherm werden ondersteund door betaalbare ondersteunende producten: cursusboeken, cassettebandjes. Deels omdat je, anders dan tegenwoordig, filmpjes niet kon terugkijken of stilzetten, maar ook om je thuis verder te kunnen bekwamen.
• Teleac en Bob Ross werden wekelijks op een vast tijdstip uitgezonden. Daarmee vormden de uitzendingen een stok achter de deur: uitzending die week gemist? Pech gehad. Die stok achter de deur kan stimulerend werken (hoor ik overigens ook van studenten). Elke week, vaste tijd, vaste prik. (Veel Moocs* doen dit overigens ook, in de vorm van deadlines of wekelijks uitgezonden nieuwe colleges.)

PS Natuurlijk zijn er tig andere voorbeelden van cursussen online, bijvoorbeeld van Khan University, diverse Moocs* (te vinden via Coursera), LinkedIn Learning enzovoorts, en daar zitten zeker ook trainingen praktische vaardigheden bij, zelfs verschillende vormen van tekenen. Dus daar maak ik dankbaar gebruik van hoor! Maar daarnaast wil ik het zelf in de vingers krijgen, omdat we binnen onze opleiding duidelijke doelen hebben voor het tekenonderwijs. En wie weet wat ik verder nog via een scherm moet gaan doceren…

*universitaire cursussen die wereldwijd gevolgd kunnen worden