Speelgoed dat de creativiteit stimuleert

Dit is deel 1, deel 2 vind je hier: Speelgoed dat de creativiteit stimuleert, deel 2. En kijk ook eens hier: Goed speelgoed .

Speelgoed wordt aangeprezen met allerlei mooie praatjes: “stimuleert creatief denken”, “leert je kind spelenderwijs tellen” en meer van dat soort teksten. Soms is het onzin: baby’s gaan heus niet sneller lezen als er “A, B, C” op hun tutlapje staat. En vaak zijn de claims wat optimistisch: én intellectuele ontwikkeling, én samenwerking, én fantasiespel, én fijne motoriek: dat moet wonderspul zijn! (Was van Lego, als ik me niet vergis. Nog waar ook dus.)

Maar goed, stel, je wilt speelgoed kopen dat de creativiteit stimuleert. Waar let je dan op?

  • Hoe minder het invult, hoe beter. Dus bijvoorbeeld liever een pak gekleurd papier, lijmstift en verf dan een doos met op de voorkant een prinses of politieagent en de spullen om precies dat te maken er in.
  • Foolproof. Hoe makkelijker te snappen, hoe sneller een kind er mee aan de gang kan. Klei bijvoorbeeld: daar kan iedereen wat mee. Terwijl de mensen die creatief kunnen zijn in computerprogrammeren eerst moeten hebben leren programmeren. (Dat is tegenwoordig goed te doen, en leuk voor kinderen, kijk hier maar eens, maar wel een drempel.)
  • Je hebt er het meest aan als het op verschillende manieren te gebruiken is. Dus niet maar één manier of volgorde om ermee te spelen, maar verschillende opties.

Het leuke is, dat speelgoed dat hier min of meer aan voldoet voor verschillende leeftijden leuk en interessant is. Je doet er dus lang mee, en jongere en oudere kinderen kunnen er samen mee spelen. Het hoeft niet duur te zijn, maar wees wel kritisch: zo hebben we hier een goedkope blokkendoos gehad waarvan twee blokjes op elkaar net een halve centimeter korter waren dan een lang blokje, dat is frustrerend. En bij verf en kleurpotloden zit er vaak minder pigment in goedkopere merken. Dan kan je kind alleen in pastel werken, dat is jammer.

Naast wit papier (wat ze dáár al niet mee kunnen!) zijn dit een paar van mijn favorieten:

Klei

Heerlijk om mee te spelen. Niet dat harde plasticspul van school (plasticine), maar van die zachte Play-Doh-achtige speelklei of echte klei die hard wordt. Zelfs volwassenen vinden het fijn om er mee te rollen, lekker in te duwen, slierten van te maken…

Let op met kleurtjes: die gaan altijd door elkaar. Sommige kinderen zitten daar niet mee en kleien vrolijk verder met een intussen grijsbruine homp. Maar andere kinderen willen de kleurtjes netjes uit elkaar houden, wat natuurlijk nooit lukt, dus dat is heel frustrerend. Een grote bak van één (neutrale) kleur voorkomt dat.

Ik maak zelf speelklei volgens het recept van juf Bianca. Er gaat meel in, zout, olie, water en citroensap. Kindvriendelijk dus, en goedkoop (dus gewoon weggooien als er teveel viezigheid in zit!). En heel lekker zacht. (Tip voor als je met haar recept aan de slag gaat: je kunt kiezen voor óf citroensap óf aluin. Als je citroensap gebruikt, gebruik dan minder water: laat evenveel water weg als je citroensap toevoegt. Een eetlepel is 15 ml.)

Ook leuk is natuurlijk “brooddeeg” (ook bekend als zoutdeeg), dat je in de oven laat drogen en daarna kunt beschilderen. Of echt deeg: heb je daarna iets lekkers!

Boeken zonder tekst

Drie kinderboeken zonder tekst: Feest!, De boomhut en ZzzBij een boek zonder tekst kun je samen met een kind een verhaal verzinnen. Wat zou er gebeuren? Wat zie je allemaal? Hé, kijk eens… Hiermee wordt “voorlezen” een gezamenlijk avontuur.

Je hebt natuurlijk “zoekboeken” boeken met platen waarop van alles te zien is. Die zijn ook heel leuk, en vaak gebeurt daar in één plaat ook van alles. Maar ik bedoel hier boeken waarin een heel verhaal wordt verteld, maar dan in beeld.

Een paar voorbeelden:

  • “Zzz” van Loes Riphagen gaat over een man die droomt en in zijn dromen allerlei avonturen beleeft. Er is veel te zien, grappig en bizar. “Zzz” was een keer het prentenboek van de Kinderboekenweek, het is niet meer nieuw verkrijgbaar, maar vast wel tweedehands of in de bibliotheek.
  • “Feest!” van Arnoud Wierstra. Er is er één jarig, en de gasten bereiden zich elk op hun eigen manier voor op het feest. Opstaan, cadeau, op pad: het zijn meerdere verhalen in één boek. Met allerlei leuke en lieve details.
  • “De boomhut” van Marije en Ronald Tolman. Een prachtig getekend, dromerig boek over een ijsbeer en een bruine beer. Rustiger getekend dan de twee boeken hierboven, maar vol subtiele details. Ook prachtig is hun boek “Het eiland”. (Hun boek “Het boek” heb ik nog niet gelezen (bekeken!) maar is ongetwijfeld ook schitterend.)
  • Ook Thé Tjong-Khing heeft een aantal boeken zonder woorden maar met mooie verhalen getekend, ze volgen elkaar op: “Waar is de taart?”, “Picknick met taart” en “Verjaardag met taart”. Kijk- en zoekboeken, maar mét een verhaal. Mooi!

Bouwmaterialen

Lego heeft inmiddels 2200 verschillende soorten steentjes in 55 verschillende kleuren (aldus Wikipedia). Dat zorgt voor hele coole bouwsets met leuke details, maar voor een kind dat wil gaan bouwen kan het best lastig zijn om met een berg steentjes waar er maar een paar hetzelfde van zijn te bouwen wat hij/zij wil bouwen. Je zoekt je verloren als je bijvoorbeeld iets symmetrisch wilt maken! Om snel aan de slag te kunnen heb je meer aan veel van hetzelfde. Bij Lego kun je nog steeds zogenaamde “basis”-dozen kopen, met voornamelijk rechthoekige stukjes. Dat is al makkelijker. Maar: er is meer.

  • K’nex bijvoorbeeld: het grappige daarvan is dat de kleuren laten zien welk soort stukje het is. Een blauw stangetje is langer dan een wit stangetje, een geel verbindingsstukje heeft vijf bevestigingspunten, een rode maar drie. Altijd. Dus gaat het bij K’nex niet om gave kleurcombinaties, maar om wat je bouwt.
  • Kapla-look alike bouwmateriaalKapla en nep-Kapla bestaat uit héél veel dezelfde kleine, smalle plankjes. En daar kun je mee bouwen, en dat is leuk. Simpeler bestaat niet, en daardoor laat het juist alle ruimte voor heel veel verschillende bouwwerken. Wij hebben “neppe”, maar als ik vooraf had geweten hoe leuk de kinderen er mee kunnen spelen had ik waarschijnlijk wel echte gekocht. Bij de neppe zit weleens een krom plankje en kunnen lang niet alle plankjes op hun smalle kantje staan. Maar wat dan weer wel leuk is: met zo’n doos van € 10,- bij de voordeeldrogist aarzelde ik niet toen er hier in huis ééntje vroeg om “roze Kapla”: levensmiddelenkleurstof erdoor, laten drogen en voilá! Nu blijven haar broers er tenminste vanaf! Nouja, meestal dan…
  • Plusplus speelgoed om mee te bouwenPlusplus. Plusplus is plastic constructiespeelgoed. Het is er in verschillende kleuren, maar er is maar één vorm, die het best te omschrijven is als twee plus-tekens aan elkaar. What’s in a name… Je schuift de stukjes in elkaar om platte vormen mee te maken, maar ook 3D-vormen. Het is supermakkelijk en verrassend.

Verhalendobbelstenen

Rory's Story Cubes Classic; negen verhalendobbelstenen om zelf verhalen meeteverzinnenRory’s Story Cubes zijn dobbelstenen met plaatjes er op. Het is de bedoeling dat je een verhaal verzint aan de hand van de plaatjes die je gooit. Dat levert verrassende verhalen op, zeker als je ze allemaal “moet” gebruiken.

Het makkelijkst is drie dobbelstenen te gebruiken voor het begin, drie voor het midden en drie voor het einde van het verhaal. Die structuur helpt kinderen om een verhaal met een opbouw te maken, in plaats van een “en toen, en toen, en toen”-verhaal.

De kinderen vinden het erg leuk, kunnen bijna niet wachten tot ze aan de beurt zijn om zelf een verhaal te verzinnen. Mijn rol is die van luisteraar: ze hebben wel graag publiek als ze zoiets moois vertellen! Soms willen ze liever zelf plaatjes uitkiezen, omdat ze al iets in hun hoofd hebben voor hun verhaal, maar de leukste verhalen zijn de toevalstreffers. Ik heb de spelregel ingevoerd dat wie vertelt zelf mag bepalen wat een plaatje voorstelt, de plaatjes kunnen op meerdere manieren worden geïnterpreteerd.

Ideaal voor onderweg trouwens. Er zijn allerlei setjes te krijgen, op het plaatje zie je “Classic”, maar wij hebben hier ook drie sprookjesdobbelstenen. En ze zijn er ook in het groot, voor in een groep. Er zijn ook andere merken die iets vergelijkbaars bieden, daar heb ik geen ervaring mee. Zie ook Sterke verhalen voor de mogelijkheden van verhalen bij bijeenkomsten met volwassenen.

Speel ze!

PS Ik ben niet gesponsord. Ik heb de merknamen gebruikt omdat het anders zo’n vaag verhaal werd. Aanvullingen zijn van harte welkom: er is veel meer op de markt dan wat ik weet.