De beste manier om iets te leren is actief bezig zijn met dat wat je moet leren. (Ik zag eens een boekje over hoe je moet bergbeklimmen: dat kan denk ik beter dan met een boekje…) Opdrachten zijn een middel om te zorgen dat studenten of leerlingen actief aan de slag gaan met de kennis of vaardigheid die een docent wil overbrengen. Maar dan moeten het wel goede opdrachten zijn! Vandaag een kijkje in mijn keuken: ik ontleed een opdracht waar ik blij mee was. (Mijn collegadocent overigens ook, als extra kwaliteitskeurmerk!)

De opdracht

Mijn studenten zijn tweedejaars in de richting engineering, en hebben gekozen voor de richting design & innovation. Ik geef ze ergonomie (zie Ergonomie onderwijzen: mens-product interactie), momenteel specifiek sensorische ergonomie: de zintuigen dus.

De opdracht was het bepalen van de specificaties van de belettering op een hondenpoep-vuilnisbak op straat. Ik zal niet alle details geven, maar ze moesten op een aantal aspecten letten.

Niet alleen kennis, niet alleen kunde

Voor deze opdracht hadden de studenten de kennis uit het studieboek nodig. Ze mochten dingen opzoeken, maar moesten daarvoor wel weten wat er op te zoeken viel. (Hopelijk een stimulans voor studenten die zich niet hadden voorbereid om dat in het vervolg wel te doen…) Dus enige kennis was nodig, ook al mochten ze voor de details het boek gebruiken.

Ze hadden ook inzicht nodig: zo moesten ze bijvoorbeeld de situaties waarin de bak gebruikt zou worden goed kunnen inschatten, en moesten ze bepalen wat daarvan de consequenties waren voor de tekst op de bak. Dat vergt analytische vaardigheden, kritisch denken en voorstellingsvermogen. Ik zag dat studenten ook schetsen maakten, ondanks dat ze alleen over de letters hoefden na te denken: op die manier brachten ze de situatie voor zichzelf in beeld.

Tot slot vroeg de opdracht ook om vaardigheid: er moest wat gerekend worden, en in de formule werden meerdere eenheden door elkaar gebruikt. De studenten vonden dit lastig: ze voerden klakkeloos hun waarden in. Dus de rekenvaardigheid was goed, maar de vaardigheid in het werken met eenheden bleek onder de maat.

Meervoudige aanpak

Je kent het rijtje vast wel: mensen onthouden zoveel procent van wat ze lezen, zoveel van wat ze horen, zoveel procent van wat ze zien enzovoorts. (Zie ook De student moet het werk doen, niet de docent voor het hele rijtje.) Hoe meer kanalen je als docent inzet, en hoe actiever je studenten bezig zijn met de stof, hoe meer er blijft hangen. Dus nadat ze de stof hadden gelezen (als het goed is dan!), nadat ik ze de hoofdlijnen nog eens had gepresenteerd (plaatje+praatje) en nadat ze hadden mogen spelen met lenzen (voelen en ervaren) heb ik ze een opdracht laten doen (actief bezig zijn) waarbij ze over de stof hebben gepraat met elkaar (sociaal). Daarbij heb ik gevraagd hoe ze aan hun uitkomsten kwamen en feedback en extra uitleg gegeven. Volgens mij móet het er nu wel zo’n beetje in zitten!

Ken je het begrip meervoudige intelligentie? De populaire uitleg is intussen wat achterhaald, maar het idee dat er verschillende manieren van leren zijn en dat het goed is er meerdere te gebruiken staat nog overeind: dat werkt.

Maar één opdracht?

Maar, denk je misschien, zo’n opdracht kost veel tijd, je kunt toch onmogelijk voor elk deelonderwerp zo de diepte in gaan? Klopt. Als je puur kijkt naar het behandelde onderwerp (bepalen van de juiste letters) is dit een bijzonder arbeidsintensieve manier van werken, waarmee ik maar héél weinig stof per college kan behandelen. Maar het mooie is: dat hoeft niet!

Waar gaat het mij om? Het verhaal over het zintuig “zicht” geldt voor een heel groot deel ook voor het zintuig “gehoor”. En voor tastzin, reukzin en smaak. De informatie is anders, maar die zoekt ook een professional gewoon op. Maar de aanpak is hetzelfde: omstandigheden inschatten, bottlenecks bepalen, grenswaarden opzoeken, kijken hoe rekening te houden met veelvoorkomende functiebeperkingen, voorstel doen. Dus hoewel de volgende opdrachten over gehoor, tastzin en geur gaan verwacht ik dat de studenten dat ervaren als “meer van hetzelfde”. En dat is precies de bedoeling, want kennis doe je op door herhaling.